***

- Listy do żon często kończą się jakimś przytulaniem, czułościami, wyznaniami miłości... - mówię do żony Kazimierza Parfieńczyka, autora listu.

- Jak na niego to bardzo gorący list - mówi pani Alicja. - Nie kochał mnie. Miał 45, ja 43 lata, spłodziliśmy trzech synów i nawet cienia czułości między nami. Byłam nieszczęśliwa, ale po tej operacji bardzo się zmienił. Zaczął się do mnie przytulać, całować, czego nigdy nie robił. Aż mnie krępowała ta jego dobroć, przesadna opiekuńczość, oznaki czułości, miłości.

***

Ta para mieszka najdalej od siebie. Ponad 630 kilometrów. Ale w najważniejszą podróż życia Kazimierza Parfieńczyka, prezesa Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Suchowoli na Podlasiu, zabrali śmigłowcem ze stadionu LZS-u, więc w Zabrzu był przed upływem dwóch godzin.

To było w Wielki Czwartek. Tylko na święta dostawał przepustki z Instytutu Kardiochirurgii w Aninie pod Warszawą, gdzie spędził ostatnie lata życia.

Alicja Parfieńczyk: - Kazimierz po przeszczepie bardzo się zmienił. Zaczął się do mnie przytulać, całować, czego nigdy nie robił

 

Na stół operacyjny trafił w Wielki Piątek.

W sali obok pod respiratorem już na niego czekał Artur Chraściana z Brennej w Beskidzie Śląskim. Ukochany syn rodziców. Chociaż był najmłodszym dzieckiem, został namaszczony na dziedzica ojcowskiej fortuny: wielkiej ubojni, masarni i sklepu mięsnego.

- To było moje dziecko - mówi z płaczem Grażyna Koniecka, siostra Artura. - Miałam 17 lat, kiedy się urodził. Przez całą podstawówkę mieszkał ze mną w Katowicach. Kochał motocykle i samochody, ale niewiele miał przyjemności w życiu, bo od dziecka codziennie po szkole harował w rzeźni do późnej nocy. U nas nie było zmiłuj się.

W Niedzielę Palmową Artur podwoził ojcowym fordem escortem kilku kolegów na przystanek PKS-u. Nie był pijany, ale na zakręcie rozsypany był żwir, więc wyrzuciło go do rowu.

Cały Wielki Tydzień walczył w bytomskim szpitalu o życie. Kiedy umarł, siostra Artura pomyślała, że nie można wrzucić brata do ziemi, gdzie zjedzą go robaki. Jeśli jego organy choćby o rok, dwa przedłużą komuś życie, to już będzie warto.

Ze szpitalnego automatu telefonicznego zadzwoniła do Kliniki Kardiochirurgii w Zabrzu i powiedziała, że jest dawca, od którego mogą wziąć, co potrzebują.

Wróciła na salę, gdzie leżał brat, i powiedziała mu, że zgłosiła go do Religi na dawcę.

- A on spokojnie wyjął rękę spod prześcieradła i położył na wierzchu - mówi zapłakana pani Grażyna. - Daję słowo. Pielęgniarka też to widziała.

- Przecież lekarze powiedzieli, że nie żyje.

- Tak. Stwierdzili śmierć mózgową. Ale musiał słyszeć. Zgodził się. Potem przyjechali z Zabrza i go zabrali. Odprowadziłam go pod salę operacyjną. W sąsiedniej leżał biorca. Ciało brata wciąż żyło. Maszyna za niego oddychała, ale serce biło samo. Było w tym coś bardzo uroczystego. Tak godnie z nim się obchodzili. To był dzień Męki Pańskiej.

- Sama decydowała pani o wszystkim? - pytam.

- Tak. Rodzice za nic by się nie zgodzili, bo na targu w Skoczowie ludzie zaczną gadać. A ja myślę, że przez to, że brat został dawcą...

Pani Grażyna bardzo długo szuka w głowie właściwych słów.

- ...przez to, że został dawcą - mówi - to może tę swoją winę odkupił.

- Jaką winę?

- No, grzech... Grzechy.

***

Pan Józef, ojciec Artura, wyszedł z domu na spotkanie. Spojrzał na gości, bez słowa powitania objął mężczyznę i zasłuchał się w bicie jego serca. - Artur? - szepnął z zachwytem. - Tu jesteś, synku. Strasznie tęskniłem.

Mijały minuty, ale nikt nie śmiał przerwać powitania, które trwało i trwało. Wszyscy stali cicho, płakali i czekali, aż pan Józef się nasłucha. A z nieba lał deszcz jak z cebra.

- Tatuś, to jest ten pan - pani Grażyna przedstawiła ojcu Kazimierza Parfieńczyka.

- Jaki pan? Artur. Jesteś moim synem - powiedział trochę do siebie, trochę do pana Kazimierza, a trochę do tego serca w środku.

To było pierwsze spotkanie rodziców Artura z człowiekiem, któremu pięć miesięcy temu, w kwietniu 1993 roku, przeszczepiono serce ich syna.

Ich następne spotkania i powitania wyglądały tak samo. Pan Józef najpierw witał się z sercem syna. Do końca życia nazywał pana Kazimierza Arturem, jego żona Alicja była synową, a ich dzieci - wnukami. Zostali bliską rodziną. Święta i wakacje spędzali razem w Suchowoli albo w Brennej, u rodziców Artura. Bywali na wszystkich rodzinnych chrzcinach, pierwszych komuniach, weselach i pogrzebach.

- Nie była pani zazdrosna o męża? - pytam Alicję Parfieńczyk. - Tak go zawłaszczyli. Nawet imię mu zmienili.

- Ani trochę. Lepsza rodzina niż prawdziwa. A Kazik jaki był z nimi szczęśliwy. I z nowym sercem. Tańczył, śpiewał, pił przy każdej okazji. Nawet mieszał trunki. Po dziesięciu latach mordęgi przyszły jego najlepsze lata. Rozkoszował się życiem. I obrączkę zaczął nosić, bo wcześniej nawet na mały palec nie wchodziła, taki był spuchnięty. Synowie wreszcie poznali ojca, bo całe ich życie tylko chorował i umierał.

Pani Grażyna utrzymywała przed rodzicami w tajemnicy fakt, że oddała siedem organów brata. Być może nigdy by się nie dowiedzieli, ale półtora miesiąca po śmierci Artura sprawa jakimś cudem rozniosła się na targu w Skoczowie. Potem ktoś przyszedł z tym do ojca.

- Rany boskie! - płacze pani Grażyna. - Powiedział, że brat żył, a ja sprzedałam jego serce. Ojciec rzucił się na mnie jak wściekły. Był rzeźnikiem. Dla niego jak serce bije, to zwierzak żyje. Nie słyszał o śmierci mózgowej.

- Nie zorientował się we wszystkim w czasie pogrzebu? - pytam.

- Od razu. Rwał się, żeby rozbierać Artura, aleśmy go z bratem odciągnęli. Potem zostałam na noc w pokoju, gdzie stała trumna. Bałam się, że ojciec wróci, rozbierze go, zacznie sprawdzać i będzie piekło. Mówił, że coś mu nie gra, że jest rzeźnikiem i na jego oko Artur jest wybrany. Oszukiwałam go, że po każdym wypadku prokurator zarządza sekcję. Rodzice są bardzo religijni. Martwili się, co z nim będzie po zmartwychwstaniu, kiedy ciało będzie niekompletne, albo gdzie będzie jego grzech, z sercem czy z resztą Artura. A ja myślę, że przez to, że brat został dawcą... Przez to, że został dawcą, to może tę swoją winę odkupił.

- O jakiej znowu winie pani mówi?

- To nie był wypadek drogowy! - wybucha pani Grażyna. - Po tej głupiej stłuczce ze strachu przed tatą Artur strzelił sobie w głowę. Pistoletem do uboju świń. W czoło. Bolec przeleciał przez całą głowę między półkulami. U siebie w pokoju to zrobił, kiedy policja przyszła zapytać ojca, co jego samochód robi w polu.

- Ojciec by go sprał? - pytam panią Grażynę.

- Na pewno - mówi siostra Artura. - Było zbite światło, połamana atrapa i pęknięta deska rozdzielcza. Ale wszyscy pasażerowie wyszli bez szwanku.

Po śmierci Artura mama wyprowadziła się od niego i zamieszkała u mnie, a on zlikwidował interes, bo nie miał następcy.

Mąż pani Alicji przez ponad 10 lat żył z sercem Artura, brata Grażyny Konieckiej. - Kiedy umarł pan Kazimierz, drugi raz przeżywałam śmierć brata. A mój ojciec się załamał. Po śmierci serca stracił chęć do życia

 

***

Kazimierz Parfieńczyk cieszył się życiem i dobrym zdrowiem przez trzy lata po otrzymaniu nowego serca. Leki, które powstrzymują odrzuty przeszczepionych organów, rujnują nerki. Trzy lata po sercu, w 1997 roku, panu Kazimierzowi przeszczepiono nerkę. Był pierwszym pacjentem w Polsce, któremu przeszczepiono dwa narządy. Cztery lata później organizm odrzucił nową nerkę. Posłuszeństwa odmawiały kolejne organy. Umarła wątroba i płuca, tylko serce walczyło do końca. Było bardzo dzielne.

Poddało się w lipcu 2003 roku, po 19 latach i 5 miesiącach służby u Artura i 10 latach i 3 miesiącach z panem Kazimierzem.

- Drugi raz przeżywałam śmierć brata - mówi pani Grażyna. - A ojciec się załamał. Zaczął pić. Po śmierci serca stracił chęć do życia. W szpitalu gramolił się do toalety, bo wstydził się prosić pielęgniarki o basen, i tam dopadła go śmierć. Umarł na serce. Musiał stanąć przed Panem i wszystko Mu wyjaśnić. A wszystko zaczęło się od Wielkiego Tygodnia, w którym umierał mój Artur. Najgorszy tydzień w moim życiu. Dlatego nie lubię świąt wielkanocnych.

- Dlaczego panu Kazimierzowi dała pani w szpitalu akurat 11 róż?

- Nie wiem.
 

- Prawie tyle lat przeżył później z sercem pani brata.

******

W Polsce na przeszczep nerki czeka obecnie około 2 tysięcy osób. Na serce czeka 500 osób, a na wątrobę - 600. Tylko połowa z nich dostanie upragniony narząd. Pozostali umierają w tempie cztery osoby na dzień.

Zaledwie od co czwartego potencjalnego dawcy lekarze mogą pobrać potrzebne narządy, bo rodziny pozostałych odmawiają. Każda odmowa to wyrok śmierci dla sześciu osób, które nie doczekają przeszczepu.

 Para druga. Połączył nas bigos

W czerwcu zeszłego roku na rondzie w Kluczach gospodyni domowa Elżbieta Orczyk łapała okazję do Częstochowy. Zabrał ją mężczyzna nowiutkim seatem cordoba w kolorze vulcan, to znaczy krwistoczerwonym.

Nie pytając kierowcy, wyłączyła radio i swoim głosem szczelnie wypełniła ciszę. Mieli jeszcze sporo do Zawiercia, a nieznajomy już znał całe jej życie.

Że jedzie na spotkanie ze studentami Akademii imienia Jana Długosza, którym ma opowiadać o ratowaniu życia chorych dzięki pozyskanym organom. Że jest żoną dawcy, wizytówką i członkiem Polskiej Federacji Pacjentów "DialTransplant". Że jej mąż Janek umarł 27 października 2005 roku, że miał 51 lat, a organy pobrano w Klinice Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach.

Z każdym kilometrem kierowca był coraz bardziej milczący i chmurny.

Kiedy wjeżdżali do Częstochowy, zapytał, jaką grupę krwi miał jej mąż.

- Powiedziałam, że 0 Rh-, a potem, że jak już tu jestem, to muszę na Jasną Górę - opowiada Elżbieta Orczyk - a on, że pójdzie ze mną, bo ma za co dziękować. Idziemy pod górę, a mnie serce wali, jakby miało wyskoczyć z piersi. W kaplicy każdy w cichości dziękował za swoje. Ja za mojego Jasia i 28 lat kochania. Po modlitwie serce się uspokoiło. Kupiliśmy lody i wracamy. Razem tak, z obcym facetem.

- Oboje już wiedzieliśmy - mówi Kazimierz Głodek, kierowca z krwistoczerwonego seata - tylko nie mówiliśmy o tym. Po trzech dniach do mnie zadzwoniła i powiedziała: "Kaźmierz, tyś jest mój".

- Skąd wiecie na pewno? - pytam.

- Tego dnia tylko mnie przeszczepili wątrobę na Śląsku.

***

Ta para mieszka najbliżej siebie. 57 kilometrów.

Jan Orczyk mieszkał w Dłużcu w woj. małopolskim, gdzie z żoną i córką przeniósł się ze Śląska. Codziennie jeździł rowerem cztery kilometry do pracy. Silny, szczupły, postawny, ale 14 lutego, w dzień św. Walentego, lekarze odkryli, że ma tętniaka w mózgu. Powiedzieli, że nie dożyje do emerytury.

- Jestem pewna, że wcześniej wiedział, że ma coś w głowie - mówi Elżbieta, żona pana Jana - od czasu kiedy nie chcieli go wziąć do szkoły lotniczej. Pewnie myślał, że Pan Bóg zapomni o jego chorobie, albo nie chciał mnie martwić. Czasami mnie pytał, czy będę go kochała, kiedy straci wzrok, będzie niedołężny albo niesprawny jako mężczyzna.

Kazimierz Głodek mieszka w Jaworznie. Jest nauczycielem historii w miejscowym gimnazjum.

W jego życiu pojawiają się niemal równocześnie: syn i marskość wątroby. To jedyne jego dziecko i jedyna choroba. Z każdym miesiącem coraz częściej panu Kazimierzowi pęka żyła wrotna, która odprowadza krew z wątroby do krwiobiegu. Krew leje się do przewodu pokarmowego, wypełnia żołądek, przełyk, chlusta na podłogę. Kilka razy w miesiącu wykrwawia się niemal zupełnie. Za każdym razem, kiedy traci przytomność, jest pewien, że umiera. Ratują go transfuzjami krwi. - Kochałem życie, jazdę samochodem, góry - mówi Kazimierz Głodek. - Mój synek miał rok, a chciałem zagrać z nim w piłkę, nacieszyć się żoną. Ona taka młodziutka.